Ғұмар Қараш діни қызмет атқара жүріп, халықты ағарту, жаңалыққа шақыру үшін үгіт-уағызды қоса жүргізген.
Ғұмар Қараш қазақ халқының саяси жағынан көзін ашу үшін оның бойында білімге деген құлшынысты ояту, сауатсыздықты жою қажет екенін түсінді. Бүкіл күш жігерін осы мақсатқа жұмсаған ол «Қазіргі басты мақсат-міндет қазақ балаларын бастауыш мектептерде ана тілінде оқыту, соған оқулық, жабдық жасау қажет. Өнер-білім ана тілінде болу керек. Ана тілін білмей тұрып, ұлт білімін ала алмайсың. Ұлт білімі болмаса, онда әдебиеттің болмайтындығы өзі ақ белгілі. Әдебиеті жоқ ұлттың өнері де өршімейді»,-деген. Ол қазақ балаларының алдымен, ана тілінде білім алып, ана тілінің ықпалымен азамат болып қалыптасуы қажеттілігін көрсеткен, ғылыми-педагогикалық, психологиялық тұрғыдан дұрыс деп тапқан.
Орынборда 1910 жылы шыққан «Қарлығаш» жинағындағы өлең толғауларында: «Қаруы бұл заманның – өнер мен ғылым, еш құрал екеуіне қарсы келмес… Өнерлі, ғылымдыны ешкім жеңбес»,-деп өсиет айтқан. Осыған байланысты Ғұмар Қараш ағартушылықтың маңызын былай айқындайды: «Кейбір адамдар Ресейде мешіт, медресе салуға, мешіт ашуға қаржы жұмсайды. Ал оны бітіргенде ғалым не маман шықпайды, көп болса молда болады. Құр тас үйді сала бергеннен гөрі оның ішіндегі адамдарға жақсы тәрбие берген, орта, жоғары білім берген тиімді. Зиялылар неғұрлым көбейе түссе, халықтың көзі ашылып, пайдалы мектептер салынып, газет-журналдар шығарылып, оларды арзан бағамен сатса, елге пайдалы іс болар еді»,-деп халықты білім мен ғылымға шақырған.
Ғұмар Қараш география, құқық, тарих, медицина, химия, инженерия, ауыл шаруашылығы, сауда қисаптары ғылымдарын медресе, оқу орындарында оқытудың маңызы зор екенін насихаттаған. Осы ойларын Ғұмар Қараш «Қазақ» газетіне берген мақалаларында жалғасын тауып, негізгі идеялары халықты өнерге, білімге шақырумен насихатталып отырды…
Оқи отырыңыз...
