Қазақстан Республикасының Үкіметі 2025–2030 жылдарға арналған «Заң және тәртіп» қағидаларын қабылдап, қоғамдық қауіпсіздікті нығайту, құқық бұзушылықтың алдын алу, азаматтардың құқықтарын қорғауды күшейту бағытында кешенді міндеттер қойды. Бұл құжат еліміздің құқықтық жүйесін жаңа деңгейге көтеруді көздейді және мемлекеттік органдардың, соның ішінде сот саласының алдында нақты стратегиялық жауапкершілік жүктейді.
Жаңа қағидалардың басты мақсаты – құқық үстемдігін қамтамасыз етіп, заңның адалдығын, әділеттің ашықтығын және азаматтардың құқықтарының толық қорғалуын қамтамасыз ету.
2025–2030 жылдарға арналған бұл бағдарлама келесі бағыттарды қамтиды:
1. Қоғамдық қауіпсіздікті күшейту
Үкімет құқық бұзушылықтың алдын алуды бірінші кезекке қойып отыр. Оның ішінде:
• қылмыстың құрылымын талдау және алдын алу шараларын күшейту;
• қауіпті аймақтарда құқық қорғау органдарының жұмысының тиімділігін арттыру;
• тұрмыстық зорлық-зомбылықты азайту үшін қосымша заңнамалық шаралар енгізу.
Бұл бағыттар сот жүйесіне де тікелей әсер етеді. Өйткені судьялар, сот приставтары және әкімшілік қызметкерлер жұртшылыққа құқықтық мәдениетті түсіндіруде маңызды рөл атқарады.
2.Азаматтардың құқықтарын қорғауды күшейту
Үкімет 2025–2030 жылдары азаматтардың құқықтық қауіпсіздігін барынша арттыруды көздейді.
Осы мақсатта келесі қадамдар жоспарланған:
• мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету;
• сыбайлас жемқорлыққа қарсы қатаң шараларды жалғастыру;
• құқықтық көмек пен сотқа жүгіну қолжетімділігін арттыру.
Сот әкімшілігінің жұмысы бұл бағытта азаматтарға уақытылы ақпарат беру, сот инфрақұрылымын жетілдіру және қызмет көрсету сапасын арттыру арқылы көрініс табады.
3. Электронды сот төрелігін дамыту
Бағдарламада цифрландыру — негізгі басымдықтардың бірі.
Сот жүйесінде:
• цифрлық құжат айналымын кеңейту;
• онлайн сот процестерін жетілдіру;
• электронды кезек, электронды шағым беру тетіктерін жетілдіру қарастырылған.
Бұл жаңашылдықтар сот қызметкерлерінен жоғары техникалық білімді, шапшаңдықты және халықпен тиімді байланыс орнатуды талап етеді.
4. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру
Үкімет қағидаларында қоғамның құқықтық санасын арттыруға ерекше көңіл бөлінген.
Мемлекет азаматтарды құқықтық сауаттылыққа үйретуді — құқық бұзушылықтың алдын алудың ең тиімді тәсілі деп санайды.
Сот әкімшілері мен мамандары:
• түсіндіру жұмыстарын ұйымдастыруға;
• азаматтарға құқықтық кеңес беруге;
• сот ғимараттарында ақпараттық материалдар орналастыруға;
• БАҚ арқылы ақпарат таратуға белсенді қатысуы тиіс.
5. Тәртіп пен жауапкершілікті күшейту
Жаңа қағидаларда заң алдындағы жауапкершілікті қатайту, құқық қорғау саласындағы тәртіпті нығайту мәселелері де қамтылған.
Мұнда:
• мемлекеттік қызметкерлердің этикалық нормаларын сақтау;
• жұмыстағы ашықтықты арттыру;
• қызметтік өкілеттікті асыра пайдалануға жол бермеу сияқты талаптар енгізілген.
Сот жүйесінде бұл қағидалардың орындалуы — азаматтардың сотқа деген сенімін арттырудың негізі.
Сот әкімшісі — сот пен қоғам арасындағы байланысты қамтамасыз ететін маңызды тұлға.
2025–2030 жылдарға арналған заң және тәртіп қағидаларын іске асыруда сот әкімшілеріне келесі міндеттер жүктеледі:
• сот қызметінің ашықтығы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету;
• азаматтарға сапалы кеңес беру;
• сот процестерінің уақтылы және дұрыс ұйымдастырылуына жауап беру;
•ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту;
• заң талаптарының орындалуын бақылау.
Сот әкімшілігі жұмысының сапасы – сот жүйесінің жалпы беделі мен халық сенімінің басты көрсеткіші.
2025–2030 жылдарға арналған Үкіметтің «Заң және тәртіп» қағидалары – еліміздің құқықтық саясатының жаңа кезеңін бастайтын маңызды құжат. Ол қоғамның құқықтық мәдениетін көтеруді, азаматтардың құқықтарын сенімді қорғауды және мемлекеттің тұрақтылығын нығайтуды көздейді.
Сот жүйесінің әрбір қызметкері, оның ішінде сот әкімшілері, осы стратегиялық міндеттерді жүзеге асыруда ерекше жауапкершілікпен жұмыс істеуі тиіс.
Заң үстемдігі салтанат құрған жерде — тәртіп те, даму да, халықтың сенімі де болады.
Гүлмира СЕБАЕВА,
Шымкент қаласының мамандандырылған тергеу соты әкімшісінің бамшысы.
