Қазақстанның сот жүйесінде соңғы жылдары жүргізіліп жатқан реформалар – мемлекетіміздің құқықтық дамуының айқын дәлелі. Сол реформалардың ең маңызды буындарының бірі – кассациялық сот институтының енгізілуі. Бұл – қоғамның сұранысынан туындаған, уақыттың талабына сай қабылданған тарихи шешім.
Кассациялық сот – әділет жүйесінің ең жоғарғы сатысы ғана емес, ол – әділеттіліктің айнасы. Азамат үшін сот төрелігінің басты құндылығы – соңғы сатыда өзінің әділ шешім табатынына сену. Кассациялық соттың құрылуы осы сенімді нығайтып, құқық үстемдігін қамтамасыз етуге бағытталды.
Қоғамда сот билігіне деген сенім – мемлекет тұрақтылығының кепілі. Егер азамат заңды қорғау мен әділдікті таба алмайтын болса, оның мемлекетке деген сенімі де азаяды. Сол себепті кассациялық соттың басты міндеті – төменгі сатыдағы соттардың шешімдеріне әділ құқықтық баға беріп, заңға қайшы шешімдерді жою, азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру. Бұл – шын мәнінде сот жүйесінің тазалығы мен ашықтығының көрсеткіші.
Кассациялық соттың құрылуы сот төрелігін біріздендіруге де үлкен ықпал етпек. Әртүрлі сот сатыларында қабылданған шешімдердің арасындағы алшақтықты жою, заңды біркелкі қолдануды қамтамасыз ету – құқықтық мемлекет құрудағы маңызды шарт. Бұл өз кезегінде сот практикасының сапасын арттырып, азаматтардың заң алдындағы теңдігін нақтылай түседі.
Сот жүйесінің беделі – судьялардың кәсібилігіне, адалдығына, әділдігіне байланысты. Кассациялық сатыдағы судьялардың мойнындағы жауапкершілік орасан. Олар қабылдайтын шешім – қоғам үшін соңғы сөз. Демек, мұндай соттардан талап етілетін қасиеттер – терең білім, мол тәжірибе және ең бастысы – әділеттен таймайтын ұстаным.
Бүгінгі таңда еліміздің әрбір азаматы сот төрелігінің сапалы әрі қолжетімді болуын қалайды. Құқықтық мәдениеті артып келе жатқан қоғам әділетсіздікті қабылдамайды. Сондықтан кассациялық соттың құрылуы – халықтың сеніміне, қоғамның әділдікке деген сұранысына берілген нақты жауап.
Кассациялық сот – жай ғана сот жүйесінің бір буыны емес. Ол – әділетті Қазақстанның айнасы. Бұл институт мемлекетіміздің құқықтық дамуындағы жаңа белес болып, әділет қағидатын нығайтуға, азаматтардың құқықтарын қорғауға қызмет етеді. Әділетке негізделген қоғамда ғана тұрақтылық пен өркендеу болады.
Сұлтанбек СИЕЗ,
Шымкент қаласының
қылмыстық істер жөніндегі
мамандандырылған ауданаралық соты әкімшісінің
бас маман — сот отырысының хатшысы.
