Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғанынан бері сыбайлас жемқорлық мәселесі әлі де шешімін таппай отыр. Бүгінгі таңда интернет арқылы күн сайын сыбайлас жемқорлыққа қатысты жаңа деректер аламыз. Әртүрлі тұлғалар мен қылмыстар жайлы естіп келеміз.
2015 жылы 18 қарашада «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заң қабылданған еді. Заңның қабылдануынан кейін 641 мемлекеттік қызметкер сыбайлас жемқорлық жасағаны үшін жауапқа тартылған болатын. Дегенмен, жыл өткен сайын бұл қылмыстың азаймауы алаңдатады.
Жемқорлық әрекеттері үшін сотталған азаматтарды шартты түрде мерзімінен бұрын босатуға тыйым салынып, соттар мен құқық қорғау органдарына, сондай-ақ пара берушілер мен делдалдарға қатаң жаза қолдану басталды. 2022 жылдан бастап жалпыға бірдей салық декларациясын тапсыру басталды, бұл және басқа шаралар айтарлықтай нәтижелер берсе де, түбегейлі өзгеріс байқалмады. Әлі де сыбайлас жемқорлық жағдайлары күнделікті өмірде кездеседі.
2023 жылғы әлемдік сыбайлас жемқорлық рейтингіне сәйкес Қазақстан 97-ші орында тұр, бұл сыбайлас жемқорлықпен күрес әлі де күшейтілуі қажет екенін көрсетеді. Ең көп жемқорлық тіркелген қалалар Алматы, Шымкент, Ақмола және Түркістан облыстары болып табылады.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу – қоғамның басты талабы. Жемқорлықсыз қоғам – мінсіз қоғам, парақорларсыз өмір – салауатты өмір, ал жемқорларсыз мемлекет – мықты мемлекет. Еліміздің дамуы үшін жемқорлыққа қарсы күресті жалғастыру азаматтық міндетіміз.
Еліміздің барлық қалаларында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттіктер» ашылып, олардың қызметі ақпарат құралдары арқылы бақыланып отыр. Соңғы жылдары ұсталған жемқорлардың саны артып, мемлекетке қайтарылған қаражат көлемі де өсіп келеді, бұл халық үшін жағымды жаңалық.
Өсіп келе жатқан жас буын арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы түсіндіру жұмыстары да жүргізіліп, болашақ мемлекеттік қызметкерлерге оның маңыздылығы түсіндірілуде.
Сонымен қатар халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру, заңды білу және өз құқықтарын қорғау жолдарын түсіндіру де сыбайлас жемқорлықпен күресте маңызды рөл атқарады. Конституциялық тәртіпті сақтау және қоғамның мемлекетке сенімін нығайту басты мақсат болып табылады.
Осы орайда, Президенттің «Қазақстан Республикасында қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту жөніндегі қосымша шаралар» туралы Жарлығы енгізілді. Бұл құқық қорғау органдарының қызметін жетілдіріп, жемқорлықтың алдын алу шараларын жүзеге асыруға бағытталған.
Сыбайлас жемқорлық тек заңбұзушылық емес, ол мемлекет тиімділігіне деген сенімді төмендетіп, ұлттық қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Онымен күресу ауыр жұмыс болғанымен, бұл бағытта агенттіктер үздіксіз жұмыс істеуде.
Жемқорлықтың толық жойылуы өсіп келе жатқан жас буынның қолында деп сенеміз.
Елімізде сыбайлас жемқорлықтың алдын алу үшін барлық бағытта мақсатты жұмыстар жүргізіліп келеді. Жемқорлық дерті мемлекеттік қызметке баратын жастардың және пара алатын лауазымды тұлғалардың беделін түсіріп қана қоймай, билік жүйесінің, сонымен қоса бүкіл әлеуметтік жүйенің құлдырауына әкеп соғуымен қауіпті. Пара алу бостандық пен болашақтан айырады.
Нұрсұлтан ОРМАНТАЕВ,
РжКБ аға бақылаушы,
әділет старшинасы.
