Төртінші: Қорқақтық. Адам жаны өз жүрегінің қожайыны болу керек! Адам кейде тіршілік етіп жүргендей көрінуі мүмкін, бірақ ұйқыға кетіп қалғанын сезбейді, оны сезу үшін де адамға ішкі рух пен құндылық керегі ақиқат. Тағы бір тұсында ақын өзінің ойын мынадай философиялық ойымен тұжырымдайды. «Жан – бір асыранды құс, дене – бір қапас. Ол құсқа от, су бермесе, қапаста тұрып аштан өліп қалады, оған қорек беру керек. Хайуан тамақтан семіреді, адам құлақтан семіреді. Мұнан мағлұм болды: Жақсы сөзге жан семіреді екен. Жанның қорегі – құлақ сүйсінерлік сөз екен. Адам тіршілігінде, денсаулығында құлақ сүйсінерлік сөз естуге талап қылып тырысуы керек. Бұл тұста да ақын адамзаттың ішкі әлеміне зер салуын еске салады. Ағзаның қажеттілігін қанағаттандырып қана қою маңызды емес, жан мен рухымызға рухани азық керегін, рухани ол байымаса жанның өлетінін тұспалдап жеткізеді. Жақсы сөз бен жақсы іс кімнен шығады, жан әлемінде рухани азығы бар адамнан шығады.
Ойшыл: «Дене – бір қараңғы үй, жан – ол үйді жарық қылып тұрған нұр. Біреудің жаны сығырайып, зорға жанып тұрған шырағдан сықылды. Кейбіреудікі май шам сықылды, кейбіреудікі тас шам сықылды.
Кейбіреудікі – керосин майының жарығы сықылды. Кейбіреудікі – одан да жарық: машинамен жағылатын электрі бар жарық сықылды. Онан да жарығы зор нұрлы жан болады. Есебі жан деген нәрседе ныһаят жоқ», – деп пікірін жеткізген.
Жүсіп Көпейұлы өз шығармаларында қоғамдағы әлеуметтік мәселелер мен кемшіліктерге назар аударып, адамдарды жасампаз шығармашылыққа және өзін-өзі жетілдіруге шақырды. Ол тек білімді және өзін-өзі білетін адам ғана әлемді жақсы жаққа өзгерте алады деп сенді.
Жүсіп Көпейұлы 1872 жылы Қараөткел, Атбасар, Қызылжарды аралап, мұнда ол қазақ ауыз әдебиетінің үзінділерін жинап, жаңғыртады, халықтың өмірі мен тұрмыс-тіршілігін зерттейді…
Оқи отырыңыз...
