Белгілі болғандай, елімізде Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексі қабылданды. Осыған орай, 2021 жылғы 1 шілдеден бастап өз жұмысын бастайтын жаңа сот құру көзделіп отыр.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексі мемлекеттік органдардың ішкі әкімшілік рәсімдерін, әкімшілік рәсімдерді жүзеге асыруға байланысты қатынастарды, сондай-ақ әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібін реттейді.
Оқырман назарын кодекстің жаңа қағидаттарының бірі ретінде соттың белсенді рөліне ерекше зейін аударғым келеді. Бұл ретте әкімшілік сот ісін жүргізу соттың белсенді рөлі негізінде жүзеге асырылады. Сот әкімшілік процеске қатысушылардың түсініктемелерімен, мәлімдемелерімен, өтінішхаттарымен, олар ұсынған дәлелдемелермен және әкімшілік істің өзге де материалдарымен шектелмей, әкімшілік істі дұрыс шешу үшін маңызы бар барлық нақты мән-жайларды жан-жақты, толық және объективті зерттейді.
Өзінің бұзылған құқықтары туралы сотқа жүгінген кез келген азамат соттан әкімшілік органның әрекет ету заңдылығын анықтау кезінде жан-жақты, егжей-тегжейлі зерделенуін және сот талқылануы артықшылығын алуына мүмкіндік бар.
Бұдан былай өтініш беруші әкімшілік органның тұтас заң бөліміне жалғыз қарсы тұрмайтын болады. Судья әкімшілік істің нақты және заңды тараптарына қатысты құқықтық негіздемелер бойынша өзінің алдын ала құқықтық пікірін айтуға құқығы болады. Сот өз бастамасы бойынша немесе әкімшілік процеске қатысушылардың өтінішхаты бойынша қосымша материалдар мен дәлелдемелер жинайды, сондай-ақ әкімшілік сот ісін жүргізу міндеттерін шешуге бағытталған өзге де әрекеттерді орындайды.
Егер, сот азаматтық соттардағы сот процесінде ұсынылған арыздарды, шағымдарды немесе іс материалдары аясында баяндалған жағдайларды олардың шеңберінен шықпай-ақ зерттесе, жаңа Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде бұл іс-әрекеттермен шектелмейді.
Бұл соттың белсенді рөлінің мәні болып табылады. Аталған жаңашылдық мемлекеттік орган мен жеке тұлға арасындағы даудың тиімді шешілуінің кепілі болады деген сенім мол.
Эльмира КАЛЫМБЕТОВА,
Шымкент қаласы,
Абай аудандық сотының судьясы.
