Жақсы сөз айту – жоқтан барды құрастыру, тыңдаушының құлағына әйтеуір бір жағымды сөз тауып айту емес, тыңдаушының тағатсыздана тосқан асыл арманына сәйкес, діттеген ойына сай, мақсат-мүддесін дәл тауып, тап басатын, көңілін көтеріп, сезімін сергітетін, құпия сырдың кілтін тауып айта білу. Халқымызда жақсы сөз естісек, «аузыңа – май, астыңа – тай» деп жатуы тегін емес. Бұл ретте «мақал-мәтел» – көркем сөз өнерінің көрнекті өрнегі, ұлт рухының құдіретті күші.
Шешендік сөз – ділмәр адамдардың әр кезде түрлі жағдаяттарға байланысты тауып айтқан, ащы да болса шынайы шындықты баяндайтын, нысанасына да дөп тиіп жататын ұтымды, өткір, ақылды да ғибратты өсиет сөздер. Шешендік сөздер ауыздан-ауызға көшіп, атадан балаға ауып, біздің заманға дейін жеткенін көреміз. Түркі халықтарының ғасырлар бойы сақталып келе жатқан ауыз әдебиеті – түпсіз бұлақ, бітпес мол қазына.
Шешендерден қалған мұндай шебер сөздер, бір жағынан, халықтың елдік, қоғамдық өмірінің күллі жақтарын елестететін айнасы болса, екіншіден, халықтың ой-пікірінің, сана-сезімінің, жалпы дүниетанымдық көзқарасының арнасын, жеткен кемелін көрсетеді.
Қазақ халқының зор мақтаныш боларлық мәдени бай мұраларының мол саласы – әдебиет мұрасы. Көркем әдебиеттің шешен-билер Майқы, Кетбұға, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Сырым датқа мұраларына үңілу, керегінше пайдалану да жас ұрпаққа қажетті қағида. Философиямен қабысқан терең ой-пікірлер арнасынан асқан ақыл, сезімді сергітіп, жүрек тербеткендей қажырлы қайрат, екпін, ынта, аңсаған әділдік, бой шымырлатып, жүйе босатарлықтай сөз – осылардың бәрі қазақ халқының ауыз әдебиетінің асылдығын көрсететін қасиеттер. Сол себептен де «Өнер алды –қызыл тіл» дейді қазақ мақалы…
Оқи отырыңыз...
