Бұл күн 2003 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясының шешімімен сыбайлас жемқорлық мәселесіне назар аудару және халықаралық қоғамдастықтың күш-жігерін біріктіру мақсатында белгіленді. Халықаралық сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес күні жыл сайын 9 желтоқсанда өткізіледі.
Сыбайлас жемқорлық – бұл саясат, бизнес, білім беру және басқа да салаларды қамтитын күрделі құбылыс. Ол қоғамның институттарға деген сенімін төмендетіп, дамуға кедергі келтіреді және теңсіздікті арттырады. Халықаралық сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес күні мемлекеттерге, үкіметтерге, ұйымдарға және азаматтарға сыбайлас жемқорлыққа қарсы өз көзқарастарын ортақтастыруға, сондай-ақ осы саладағы тәжірибе мен идеялармен алмасуға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік стратегияның басты бағыттарының бірі – сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет – бұл жеке тұлғаның сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұру қабілетін білдіреді.
Бұл күннің негізгі мақсаты – сыбайлас жемқорлық мәселесіне қоғамның назарын аудару, сондай-ақ оның алдын алу және жаһандық, ұлттық деңгейде күресу шараларын ынталандыру.
Ал, Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңының басты мақсаты – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, сыбайлас жемқорлықтың туындауынан болатын қауіп-қатерлерден ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылықтардың алдын алу, оларды болдырмау және ашу. Бұл заңда мемлекеттік міндеттерді атқаратын және оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдық өкілеттіктерін, мүмкіндіктерін пайдаланып, пайда табу сыбайлас жемқорлық ретінде анықталған.
Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері жемқорлықпен күресудің жолдары анықталып, нақты стратегиялық бағдарламалар мен заңдар қабылданып, белсенді түрде жүзеге асырылуда. Қабылданған шаралардың нәтижелері де байқалуда. Мысалы, қазіргі таңда еліміз цифрлық дәуірге өтіп, мемлекеттік сатып алулар мен қызметтер электронды жүйеге енгізіліп, «Бір терезе» қағидаты бойынша жүзеге асырылуда.
Бұл сыбайлас жемқорлықтың алдын алу үшін ең тиімді шаралардың бірі болып табылады. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа ұсынған он бағыттың бірі ретінде сыбайлас жемқорлықты жою міндетін атап өтті. Осы бағыттағы жұмыстарды бақылап отырған ресми органдар жоғары сапалы қызмет көрсетіп, нәтижелері көрініс табуда. Жемқорлықпен күрес — бұл бірлескен күш-жігерді талап ететін процесс, әсіресе, мемлекеттік қызметшілердің рөлі ерекше.
Бес жыл бұрын елімізде Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі құрылды, ол Президентке тікелей есеп беретін тәуелсіз құқық қорғау органы ретінде қызмет атқаруда. Агенттік 2022 жылы қабылданған бес жылдық тұжырымдама аясында жұмыс істейді. Қазіргі уақытта сыбайлас жемқорлықпен күресуден гөрі, оның алдын алуға басымдық берілуде.
Қоғамда көптеген өзгерістер орын алды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы төзбеушілік қағидатын қалыптастыру мақсатында адамдар осындай фактілерге қарсы тұру үшін, алдын алу шаралары бойынша осы органға хабарласуда. «1424» Call-орталығы жұмыс істейді, онда хабарламалар қабылданып, қажетті шаралар жүзеге асырылуда. Бұл елімізде жемқорлыққа қарсы күрестің үздіксіз жүргізіліп жатқанын көрсетеді.
Сондықтан, еліміздің дамуы үшін бар күшімізді әділ әрі сапалы орындап, жемқорлық атты кеселден аулақ болуға барлық мемлекеттік қызметшілерді шақырамыз.
Қуанышбек САПАР,
Шымкент қаласының
мамандандырылған тергеу соты әкімшісінің
бас маман-сот отырысының хатшысы.
