Мемлекеттік қызметшінің әдебі мен мінез-құлық мәселелеріне қазіргі таңда ерекше назар аударылуда, себебі мемлекеттік қызметкер қоғамның айнасы болып табылады.
Сіздерге белгілі, Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 22 ақпандағы №814 Жарлығымен мемлекеттік қызметшілердің әдеп кодексі жаңартылған редакцияда бекітілді.
Бұл әдеп кодексі мемлекеттік қызметкерлердің менталитетін жаңаша қалыптастыруға маңызды үлес қосатыны сөзсіз. Кодексте мемлекеттік қызметтің қоғамдағы рөлі, мемлекеттік қызметшілердің принциптері, сондай-ақ қоғамның мемлекеттік қызметке, мемлекет пен оның институттарына деген сенімін сақтау және нығайту қажеттілігі айқын көрсетілген.
Қазіргі уақытта мемлекеттік қызметшілер қоғамның талаптарына сәйкес болуға міндетті, себебі олардың басты мақсаты – азаматтардың қоғамдық мүдделеріне қызмет ету. Мемлекеттік аппарат ішінде және мемлекеттік қызметшілердің азаматтармен, қоғаммен өзара әрекеттесуінде қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру барысында мемлекеттік қызметтің негізгі принциптерін анықтауда адами қасиеттерге, атап айтқанда, мемлекеттік қызметшінің моральдық құндылықтары мен ұстанымдарына ерекше назар аударылып отыр. Себебі, мемлекеттік қызметшілердің моральдық принциптерінің жетіспеушілігі жағымсыз құбылыстарға, құқық бұзушылықтарға және жемқорлыққа әкеп соғуы мүмкін. Бұл, өз кезегінде, халықтың мемлекеттік билік институттарына деген сенімін төмендетіп, мемлекеттік қызметшінің беделіне теріс әсер етеді.
Мемлекеттік қызметкер азаматтармен байланыс орнатқанда өз пікірін нақты әрі дәлелді түрде жеткізуі, сөйлесушінің сөзін бөлмей, олардың сұрақтарын мұқият тыңдауы, әңгімелесушіге ізгі ниетпен және құрметпен қарауы, толық кеңес беріп, мүмкін болатын тәуекелдер туралы хабарлауы тиіс. Сонымен қатар, жасы үлкен адамдарға, ардагерлерге және мүгедектерге қамқорлықпен қарап, оларға қажетті көмек көрсетуі керек. Егер шағым түссе, мемлекеттік қызметкер мәселені тез арада шешу үшін дереу шаралар қабылдап, болашақта осындай жағдайлардың алдын алуға тырысуы қажет. Мұндай қарым-қатынас мемлекеттік қызметшілердің мінез-құлық мәдениеті мен кәсібилігіне қатысты оң пікір қалыптастыруға көмектеседі.
Мемлекеттік қызметкер салауатты өмір салтын ұстанып, отбасы құндылықтарын насихаттауы тиіс. Жұмыс уақытынан тыс кезеңде өз әрекеттері мен мінез-құлқы үшін жауапты болып, кез келген жағдайда әдеп қағидаттарын сақтау қоғамның бізге деген сенімінің негізі екенін ұмытпау керек.
Мемлекеттік қызметтегі жағымсыз құбылыстармен тек жазалау шараларын қолдану арқылы күресу тиімді емес, себебі бұл құбылыстардың негізгі себептерін жою қажет. Бұл жағдай Әдеп кодексінің маңыздылығын көрсетеді. Басқаша айтқанда, егер белгілі бір уәкілеттілікті теріс пайдалану, тәртіптік бұзушылықтар және сыбайлас жемқорлықтың алғышарттары сақталса, жағымсыз құбылыстар жойылмайды. Сондықтан уақтылы алдын алу шаралары, соның ішінде Әдеп кодексінің нормаларын түсіндіру мемлекеттік қызметшілердің кәсіби дамуының маңызды бөлігі болып табылады, бұл кәсіби әдеп пен іскерлік әдеп саласында қажетті білім деңгейін және оларды кәсіби қызметте қолдану дағдыларын қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік қызметші өз лауазымдық өкілеттігін объективті түрде орындауда жеке мүддесінің әсер етуіне жол бермеуі тиіс. Осы тұрғыдан құқықтық әдепке сәйкес, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңнамасына сәйкес, әр азамат басқа тұлғалардың құқықтарын, бостандығын, ар-намысын және абыройын құрметтеуге міндетті.
Даулет ҚҰЛЖАНОВ,
Шымкент қаласының
мамандандырылған тергеу сот әкімшісінің
бас маман сот отырысының хатшысы.
