Бүгінгі нарық заманында сапасыз тауарды қайтарып беру немесе ауыстырып алу мәселелері әлі де болса өзектілігін жоймаған. Күнделікті күйбең тіршілікте қарапайым тұтынушының құқығына нұқсан келтіретін жайттармен жиі кездесіп жатамыз. Сараң саудагерлер «Тұтынушылар құқығын қорғау туралы» заңды елеместен, себепсіз салдарға сүйеніп, тиісті ақшаны қайтаруға асықпайды. «Тауар қайтарылмайды немесе ауыстырылмайды» деген хабарламаларды кейбір сауда нүктелерінен көруге болады. Алайда, аңқау тұтынушы ақпараттың заңды күші жоқ екенін білмейді. Тауардың қай жерде, базарда, арзан немесе қымбат дүкенде сатылғанына қарамастан, тұтынушы құқығын қорғайтын арнайы заңның барын естен шығармаған жөн.
Қазақстан Республикасының «Тұтынушылар құқығын қорғау туралы» (әрі қарай — Заң) заңның 15-бабында тұтынушылардың тиісті емес сападағы тауарды айырбастау немесе қайтарып беру құқықтары аталып көрсетілген. Қысқаша атап өтсек;
Тиісті емес сападағы тауар сатылған тұтынушы, егер сатушы (дайындаушы) оған тауардағы кемшіліктер жөнінде айтпаса, өз таңдауы бойынша:
1) сатып алу бағасын мөлшерлес кемітуді;
2) тауардың кемшіліктерін өтеусіз жоюды талап етуге құқылы;
Тиісті емес сападағы тауарды сатушы оның дайындаушысы болып табылмаған жағдайда, осы тармақтың 2), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген талаптар сатып алушының таңдауы бойынша сатушыға не дайындаушыға қойылуы мүмкін;
3) тауардағы кемшіліктерді жоюға жұмсаған өз шығыстарын өтеуді;
4) соған ұқсас маркалы (модельді, артикулді) тауарға ауыстыруды;
5) сатып алу бағасын тиісінше қайта есептей отырып, басқа маркалы (моделді, артикулді) сондай тауарға ауыстыруды;
6) шартты бұзуды және тауар үшін төленген ақшалай соманы қайтаруды талап етуге құқылы. Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1)-6) тармақшаларында көрсетілген талапты таңдауына қарамастан, келтірілген залалды өтету құқығы тұтынушыға тиесілі болады.
Заңның осы бабы бойынша мысал келтіріп кетсек. 2024 жылдың 9 сәуір күні Кентау қаласындағы авто бөлшектер базарынан қала тұрғыны 65000 теңге 2 дана аккумулятор алған, алайда ол аккумулятор жарамсыз болып шыққан. Заңның 15-бабын қолдана отырып, департаменттің көмегімен 11 сәуір күні тауарды қайтарып беріп, қаржысын қайтарып алды.
Сапасы сәйкес келмейтін тауарларды айырбастау «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңның 30-бабына сәйкес жүзеге асырылады. Сатушы (дайындаушы) жарамдылық мерзімі өткен соң сатылған, техникалық регламенттерде, стандарттау жөніндегі құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкес келмейтін, оның ішінде зияткерлік меншік құқықтары бұзыла отырып шығарылған тауарды оның пайдаланылғанына, тауарлық түрінің, тұтынушылық қасиеттерінің, пломбаларының, заттаңбаларының сақталуына-сақталмауына қарамастан, тауар сатып алынған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде ауыстыруды немесе сатып алынған тауар үшін ақшалай соманы тұтынушыға қайтара отырып, қайтаруды қамтамасыз етуге міндетті.
Тұтынушы тауардың кемшіліктерін тапқан және оны ауыстыру туралы талап қойған жағдайда, сатушы (дайындаушы) оны дереу ауыстыруға, ал сатушыға (дайындаушыға) тауардың сапасын қосымша тексеру (сараптама жасау) қажет болған кезде – тиісті талап қойылған кезден бастап күнтізбелік отыз күн ішінде ауыстыруға міндетті.
Егерде өз құқығыңыздың бұзылғанын байқасаңыз, дүкен сөрелерінде тауар бағасы жазылмаған фактілерді анықтасаңыз немесе әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары бағасының өсуі байқалса, я болмаса сапасыз қызмет алсаңыз Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментіне сол кәсіпкерге қатысты арыз-шағым білдірсеңіз болады. Ол үшін «жедел желі» нөмірлеріне (+7771 322 8282, +7700 606 0071, +7775 224 5616, +7707 347 3876), сондай-ақ электронды және жазбаша өтініштерді департаменттің мекенжайына (Түркістан қаласы, Жаңа қала мөлтек ауданы, 32 көше, 16 ғимарат, А корпусы, 427 кабинет), «Е-otinish» ақпараттық жүйесі арқылы жіберуге болады.
ОБМЕН ИЛИ ВОЗРАТ НЕКАЧЕСТВЕННОГО ТОВАРА
В сегодняшние рыночные времена вопросы возврата или замены некачественного товара еще не утратил своей актуальности. В повседневной суете мы часто сталкиваемся с тем, что ущемляется права простого потребителя. Недобросовестные продавцы, игнорируя Закон «О защите прав потребителей», не спешат возвращать деньги за не качественный товар, полагаясь на беспричинные последствия.
Информацию «товар возврату или замене не подлежит» можно увидеть в некоторых торговых точках. Однако наивный потребитель не знает, что информация не имеет юридической силы. Независимо от того, где товар продается, на рынке, в дешевом или дорогом магазине, следует помнить о существовании специального закона, защищающего права потребителей.
В статье 15 Закона Республики Казахстан «О защите прав потребителей» (далее -Закон) перечислены права потребителей на обмен или возврат товара ненадлежащего качества, согласно которой:
Потребитель, которому продан товар ненадлежащего качества, если его недостатки не были оговорены продавцом, вправе по своему выбору потребовать:
1) соразмерного уменьшения покупной цены;
2) безвозмездного устранения недостатков товара.
В случае, когда продавец товара ненадлежащего качества не является его изготовителем, требования, указанные в подпунктах 2), 4) и 5) настоящего пункта, могут быть предъявлены по выбору покупателя к продавцу либо к изготовителю;
3) возмещения своих расходов на устранение недостатков товара;
4) замены на товар аналогичной марки (модели, артикула);
5) замены на такой же товар другой марки (модели, артикула) с соответствующим перерасчетом покупной цены;
6) расторжения договора и возврата уплаченной за товар денежной суммы.
Право на возмещение причиненных убытков остается за потребителем независимо от выбранного им требования, указанного в подпунктах 1) — 6) части первой настоящего пункта.
Приведем пример по данной статье закона. 9 апреля 2024 года на центральном рынке автозапчастей г. Кентау, потребитель приобрел 2 штуки аккумуляторов на сумму 65 000 тенге, однако аккумуляторы пришли в негодность. Воспользовавшись статьей 15 Закона, благодаря содействию департамента 11 апреля он вернул товар и получил свои деньги обратно.
Обмен товара ненадлежащего качества производится в соответстви со статьей 30 Закона «О защите прав потребителей». Так, продавец (изготовитель) обязан обеспечить обмен или возврат товара, проданного с истекшим сроком годности, не соответствующего требованиям, установленным техническими регламентами, документами по стандартизации, в том числе выпущенного с нарушением прав интеллектуальной собственности, независимо от его употребления, сохранения товарного вида, потребительских свойств, пломб, ярлыков в течение тридцати календарных дней со дня приобретения товара с возвратом потребителю денежной суммы за купленный товар.
В случае обнаружения потребителем недостатков товара и предъявления им требования о его замене продавец (изготовитель) обязан заменить его незамедлительно, а при необходимости дополнительной проверки (экспертизы) качества товара продавцом (изготовителем) – в течение тридцати календарных дней с момента предъявления соответствующего требования.
Департамент торговли и защиты прав потребителей по Туркестанской области призывает жителей к активности. Если вы заметили нарушение своих прав, выявили факты, когда на полках магазинов не прописаны цены на товары, или наблюдается рост цен на социально значимые продовольственные товары, либо получили некачественную услугу, можете обратиться в департамент по номерам горячей линии +7771 322 8282, +7700 606 0071, +7775 224 5616, +7707 347 3876). Также письменные обращения можно направить в адрес департамента (город Туркестан, микрорайон «Новый город», улица 32, здание 16, корпус А, кабинет 427), а электронные обращения через «Е-otinish»
