Қағаз құжат айналымын азайту және электрондық құжат айналымын пайдалану мүмкіндігін көбейту мақсатында бүгінгі күні сот саласында жасалып жатқан оң тірліктердің бірі – сот кабинеті болып табылады. Ол сот құрылымындағы реформалардың заманауи, жаңа технологияның бір түрі. Бұл азаматтардың уақытын ұтымды пайдалануға мүмкіндік берді. Себебі халық сотқа беретін арыз-шағымдарын алыс қашықтықтан, яғни мекемеге келіп әуреленбей, үйде отырып-ақ жібере береді.
Сот кабинетін пайдаланушы «Іс құжаттары бойынша құжаттар» бөлімі арқылы пікір, қарсы талап, сот процессінің хаттамасына ескертулер, атқару парағын жолдау туралы өтініш, атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыз, сот актілерінің көшірмелерін (телнұсқасын) беру туралы арыз және осы секілді басқа да өтініштер бере алады.
Электронды сот кабинетін пайдаланушы жіберген электрондық құжаттардың деректемелері еліміздегі сот органдарының ақпараттық жүйесіне түскен кезде автоматты түрде кіріс құжатының тіркеу-бақылау карточкасына көшіріледі. Бір ескертетін жайт, «Сот кабинеті» сервисі арқылы түскен құжаттар пайдаланушының электронды сандық қолтаңбасының жарамдылығы тексерілгеннен кейін ғана тіркеледі.
Сот кабинетінің мақсаты – азаматтар мен уәкілетті органдарға Сот кабинеті сервисінің жаңа мүмкіндіктерін, қолдану барысын түсіндіру. IOS мобильдік платформасындағы «Сот кабинеті» мобильдік қосымшасы – IOS, Android және Windows Phone мобильдік қосымшасы сервистерінің интерфейстерін сипаттайды. Пайдаланушыларды мобильдік қосымшада тіркеу сервисінің веб нұсқасына қарағанда өзіндік артықшылықтары да бар. Тіркелу үшін пайдаланушы келісіміне алдын ала қол қойып, азамат өзінің ЖСН және ұялы телефон нөмірлерін көрсетсе де жеткілікті. Көрсетілген ұялы телефон нөмеріне қосымшаға кіру үшін хабарлама арқылы құпия сөз келеді.
Жалпы қазіргі заманғы бұл жаңа технологияны сот жүйесіне енгізу мен оны халыққа кеңінен түсіндіру арқылы қолдану соттағы іс жүргізуді жеңілдетіп, бюрократтық кедергілерді жойды, сотқа құжат тапсырушылардың ұзақ кезекке тұруын азайтты. Яғни, осы арқылы қамтамасыз ету Жоғарғы Сотының тарапынан ҚР азаматтарының сот қызметіне жасаған қолжетімділігін байқаймыз.
Бұрынғы кезде тұрғындар сотқа құжаттарды жинау үшін бірталай мекемелерді аралап, апталап сандалатын жағдайларды жиі кездескен. Қазіргі таңда ол сенгісіз нәрсе болып отыр, өйткені, бүгінгі күні азаматтардың көпшілігі «Сот кабинетін» қолданып отыр.
Тез арада сотқа талап қою бергіңіз келсе, осы сервисті қолдануға әбден болады. «Сот кабинеті» – бұл электрондық ақпараттық сервис, ол сот органдарының онлайн сервисіне қолжетімді бірыңғай терезе. Сот ісін жүргізуді жеңілдету және азаматтар үшін сот жүйесінің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында іске асырылған.
Сервистің ерекшелігі азамат, оның адвокат тұлғасындағы өкілі немесе заңгер кез-келген ыңғайлы уақытта, үйінен немесе кеңседен шықпай-ақ, интернет желісі арқылы сот құжатын, сондай-ақ істегі мәртебесін көре алады және сот актісін басып шығарып алуға мүмкіншілігі бар.
Әрбір сотқа жүгінген азамат «Сот кабинеті» арқылы арыз беру үшін «Халыққа қызмет көрсету орталығында» электронды цифрлы қолтаңба алуы қажет. Сот кабинеті сервисі арқылы заңды тұлғалардың мемлекеттік баж төлеу мәселесі шешімін тапты, жеке тұлғаның төлем карточкасы арқылы бажды төлеу, сондай-ақ, төлем құжатының сканерден өткен көшірмесін беру мүмкіндігі бар. «Сот кабинеті» және «Сот құжаттарымен танысу» электронды сервистері Жоғарғы Соттың ресми сайтында іске қосылған.
Аталған қызметтерді электронды цифрлы қолтаңбасы бар азамат тұтына алады. Қазіргі кезде «Сот кабинеті» сервисі арқылы түсетін талап қою 90 пайыз электронды түрде түседі.
«Сот кабинеті» сервисі біртіндеп қағаз құжат айналымынан бас тартуға, ол өз кезегінде соттарда электрондық сот ісін жүргізудің жаңа сатысына көшуге мүмкіндік берді. Жоғарғы Соттың және жергілікті соттардың сайтында «Сот құжаттарымен танысу» сервисі іске қосылған. Аталған сервис сот өндірісінің жеделдігі мен қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының сайтындағы электронды сот құжаттарымен танысуға мүмкіндік береді.
Сотқа жүгінген азамат талап қоюдың тіркелгені туралы талон алады, бірнеше күннен кейін оның ұялы телефонына оның талабы бойынша сот құжаты шыққаны туралы хабарлама келеді. Бұл ретте азаматтар сот құжатын алуға сотқа барып уақытын кетіріп, қаражатын шығындап, әуреге түспейді. Пайдаланушыны тіркеу үдерісі үшін «Сот кабинеті» сервистерін қолдануға пайдаланушысы келісіміне алдын ала қол қойып, пайдаланушының ЖСН және ұялы телефон нөмірін көрсетуі жеткілікті.
Пайдаланушының көрсеткен ұялы телефон нөміріне СМС – хабарлама арқылы қосымшада автор үшін құпия сөз келеді. Жаңадан енгізілген аталмыш қызмет түрлері мүдделі тұлғаларға істің қаралу мерзімдерін бақылап отыруға пайдасын тигізіп отыр.
Халыққа тағы да айта кетерлік жайт, ғаламторды еркін меңгере алатын азаматтарға, «Сот кабинеті» сервисін түсінудің еш қиындығы жоқ, бұл сервис әлдеқайда уақытыңызды үнемдеп, тез арада жұмыстарыңызды бітіруге көмегін тигізеді. Ол бұл күні сот жүйесіндегі үлкен жетістіктердің бірі болып саналады.
Э.БАКИРОВА,
Шымкент қаласының
азаматтық істер жөніндегі ауданаралық сотының судьясы.
